Tegen de gevel wordt een champagnefles stuk geslagen. Woensdag 5 mei 1993, de aankomst- en vertrekhal van de Holland Amerika Lijn is zojuist gedoopt. Voortaan zal het gebouw naar de naam Hotel New York luisteren. Het water van de Maas klotst tegen de Wilhelminakade. De ondernemers nemen een risico, want wie komt er nou op deze plek in Rotterdam? Maar dan, jaren later op 13 december 2015, zit het echtpaar Tim (26) en Elzeline (30) van der Kooij tegenover elkaar in een chique fauteuil in de kelder van het gebouw. Op de tafel staat een bloemetje dat ze niet op de markt kunnen kopen. Iets langer dan een jaar geleden stond het stel nog buiten naast het Lost Luggage monument, daar zakte Tim voor Elzeline door zijn knieën. De Grand Old Lady was daar getuige van en zíj onthoudt alles.

Ver vóór de opening van Hotel New York staan de eerste gegadigden al te popelen om over een tijdje door de gelakte houten draaideuren te mogen stappen. De namen van deze allereerste hotelgasten worden op de betegelde muur in de hal geschreven. De gemeente heeft het historische kraakpand, wat eerder als aankomst- en vertrekhal werd gebruikt voor de scheepvaart via de Holland Amerika Lijn, gekocht. Het hoofdkantoor van de HAL verhuisde namelijk in 1977 naar Seattle, wat ook door toenemende concurrentie van de luchtvaart het einde betekende voor de passagiersschepen vanuit Rotterdam. Horecaondernemers Daan van der Have, Hans Loos en Dorine de Vos zijn druk in de weer met het uitwerken van de plannen en beloven het gebouw opnieuw een waardig leven te geven. Ze weten dat er binnenkort een watertaxi en brug zal komen om het stadscentrum met de Wilhelminakade te verbinden.

Grand Old Lady kan de ondernemers veel vertellen, ze heeft namelijk op 14 mei 1940 het bombardement op Rotterdam overleefd. Ze stond daar toen, machteloos om zich heen te kijken hoe zelfs de schepen die naast haar in het water lagen, in vlammen opgingen. Het was een drama, mensonterend, maar ach, ze wist dat er waarschijnlijk ook wat Rotterdammers gered waren. Dé Rotterdammers die waarschijnlijk net als Berend Botje voorheen met de boot naar Amerika vertrokken, op zoek naar een beter bestaan. Maar dat gold niet voor de Poolse Abraham Tuschinski die vanaf de Wilhelminakade wilde vertrekken. Hij besloot in Rotterdam te blijven, werd kleermaker, richtte een logement op voor landverhuizers én opende verschillende bioscopen. De Grand Old Lady rouwt nog steeds over zijn afloop.

Voor het echtpaar Tim en Elzeline staat een bordje met een soort lemon meringue gebakje erop. Ze delen het. Elzeline denkt terug aan de dag waarop Tim haar ten huwelijk vroeg. De pijnscheuten schoten door haar buik. Het was 28 september 2014 en Elzeline liep samen met haar vriend Tim van der Kooij in het centrum van Rotterdam. Op zoek naar aspirientjes, want ze was hevig ongesteld. Aan het eind van de dag stelde Tim voor om over de Erasmusbrug te wandelen. ‘Hij houdt niet eens van wandelen.’ Maar ze deden het toch. Het was al donker, maar ze zag het verlichte authentieke gebouw met opgeheven hoofd tussen alle moderne wolkenkrabbers staan. En voordat Elzeline het wist, stonden ze naast het monument met de naam Lost Luggage Depot, dat Jeff Wall in 2001 onthulde als herinnering aan al die mensen die net als de vader van Kruimeltje, en tevens de schrijver van het boek over de kwajongen, naar Amerika emigreerden.

Dat was dus ook het oorspronkelijke plan van Tuschinski, maar dat liep anders af. In 1942 werd Tuschinski’s’s onderduikadres aan de Rochussenstraat ontdekt, hij was een jood. Hij werd daar opgepakt en op transport gezet naar Auschwitz, daar in Polen, in zijn geboorteland, overleed Tuschinski. Terwijl velen in én buiten het land de spot dreven met de gelukzoekers die wél vertrokken, want ze kwamen dus niet alleen uit Rotterdam, rolden tegelijkertijd de tranen als ketsende golven door het gebouw heen. Sommige van de reizigers zijn ondertussen al teruggekeerd, maar waar de échte Berend Botje’s zijn gebleven? Dat zal Grand Old Lady nooit weten, waarschijnlijk nog in Amerika.

Het Lost Luggage Depot waar Tim en Elzeline laat in de avond naast stonden, ziet eruit als een bagageband waar koffers, plunjezakken, tassen en dozen op liggen. Bij dit kunstwerk wordt ook stilgestaan bij de mensen die hier aankwamen, al waren dat er een stuk minder. Tim zijn blik flitste die avond van de ene naar de andere kant. Elzeline snapte er niets van. Behalve een paar mensen die de bagageband als bank gebruikten, waren er niet veel zielen te bekennen. Tim liep steeds kleine stukjes heen en weer. Elzeline vond dit een tikkeltje ongebruikelijk. ‘Wat was er toch met hem aan de hand?’ Ondertussen vertelde Tim aan een stuk door, maar Elzeline had geen idee wat hij nou eigenlijk allemaal zei, ze praatte door hem heen.

Ondertussen heeft WestCord Hotels, die het hotel tegenwoordig beheert, een paar jaar geleden de Basement, of ook wel de kelder van Grand Old Lady geopend als cocktailbar. De portier met de naam Berry de Mos laat de ruimte zien. ‘Deze plek is van iets hoger niveau,’ vertelt hij. Op de tafel staan dus bloemetjes die een gast als Elzeline niet op de markt kan kopen en als achtergrondmuziek wordt er op zondagen regelmatig Jazz gedraaid. De houten tafels en chique stoelen, fauteuils en barkrukken staan net zo symmetrisch als dat de ruimte zelf gebouwd is. Elzeline haar ogen sprankelen als ze terugdenkt aan al die keren dat ze hier was: ‘Ik wilde wel wat nieuws proberen, dus de bartender maakte een speciale cocktail voor mij.’

Waar de gasten, voornamelijk buitenlandse zakenlieden, in alle rust vergaderen of lunchen in het bovengelegen restaurant, wordt er in de keuken en patisserie hard gewerkt. ‘Niet lullen, maar poetsen,’ zou Grand Old Lady zeggen. Maar uiteraard wel met oprecht gekrulde mondhoeken. Zo vertelt de portier met alle genoegen over de grondige verbouwing van het directiegebouw naar het hotel en laat hij de nog zichtbare jugendstildetails op de traphekken zien. Maar daar blijft het niet bij. Boven de hotelkamers hangen vlaggetjes met de kamernummers erop gedrukt en met een sleutelklos opent Berry de Mos onder andere de twee zalen die naar de heren Plate en Reuchlin, oprichters van de Holland Amerika Lijn, zijn vernoemd.

In een kamer kan een hotelgast door het ronde zeeluikraampje kijken naar de kleine, gekleurde vierkante tegeltjes die aan de muren van de badkamer gezet zijn. Van de koffers en brede kisten die decoratief door het gebouw zijn verspreid, zou Grand Old Lady ook nooit afstand kunnen doen. Het doet haar denken aan die arme straatjongen die samen met velen uit Rotterdam vertrok met de oude schuit Edam. En die zijn moeder niet durfde te zoenen en dus met een schuchtere lach maar afscheid nam. ‘Als ie dan met z’n ketels, vanuit de kombuis naar voren kwam, dan was het net een brokkie wanhoop, die straatjongen uit Rotterdam,’ werd er gezongen in het naar zijn bijnaam vernoemde lied. Soms vangt Grand Old Lady dus wel verhalen op, maar wat er van deze Ketelbinkie werkelijk terecht is gekomen, weet ze niet, alleen dat zijn standbeeld verplaatst is van de Wilhelminakade naar Katendrecht.

Vooral de mensen die wat dichterbij wonen, ziet Grand Old Lady vaker dan een keer. Zo zag ze die twee jonge mensen Tim en Elzeline op 28 september 2014, laat in de avond nog bij het monument staan. Tim zakte door zijn knieën voor Elzeline neer. Elzeline hoorde hem iets zeggen over goede en slechte tijden en kreeg meteen de tune van de RTL-soap Goede Tijden Slechte Tijden in haar hoofd en begon deze hardop te zingen. Grand Old Lady kon het hart van de jonge dame horen kloppen. ‘Wat gebeurt er?’ vroeg Elzeline zich af.
‘Moet ik het nog een keer herhalen?’ hoorde ze Tim vervolgens zeggen.
‘Wat?’
‘Wil je met me trouwen?’ Toen drong het tot haar door. Een gevoel van vreugde overviel haar: ‘Ja, natuurlijk!’

Wat was Elzeline graag binnen dit geschiedenisrijke gebouw getrouwd. ‘We houden allebei van reizen, vanuit hier wilden we dan ook samen met elkaar een leven beginnen. Dat hebben we dan ook gedaan, maar trouwen konden we hier niet. Ik moest Tim gelijk geven, het paste niet binnen ons budget.’ Wel komt Elzeline regelmatig nog een drankje doen, één drankje, daar doet ze dan extra lang over, zodat ze geen tweede hoeft te vragen. ‘Als iemand nog nooit in Rotterdam is geweest, neem ik die persoon hier mee naartoe. Dit gebouw móet je hebben gezien in Rotterdam, dan trakteer ik wel.’

Daar midden op de Kop van Zuid, tussen allerlei gebouwen die in de wolken kunnen kijken, ademt Grand Old Lady nog altijd de maaslucht in. Ondertussen is het bijna 5 mei 2018, dan zal er gevierd worden dat Hotel New York vijfentwintig jaar bestaat. Terwijl de watertaxi’s als bezetenen over het water scheuren, waarbij de golven tegen de ramen slaan, hoopt Grand Old Lady dat de Amerikaanse Uncle Sam de dromen van de vele armoedige emigranten heeft waargemaakt. Toch zit ze daar nu nog, als een oma die te veel zoete koekjes op de tafel heeft gezet, wachtend op het weerzien met de niet vergeten Berend Botje.

Op zaterdag 5 mei viert Hotel New York haar 25-jarig jubileum. Die dag is er tussen 14.00 en 21.00 live muziek van The Big Swingers & Friends. Vanaf 4 mei t/m 1 november 2018 is de tentoonstelling Hotel New York: Story of pioneers, te zien in Museum Rotterdam. Op de foto’s hierboven zie je: het Lost Luggage Depot, foto’s van de binnenkant van het hotel met de jugendstildetails, de namen van de eerste hotelgasten op de tegels aan de muur, de Basement, door een raam van boven de geblokte tegels en de Grand Old Lady zelf. Op de foto hieronder zie je portier Berry de Mos voor de ingang van Hotel New York.

Liefs,